Co Rzymianie kiedykolwiek zrobili dla nas ...

Rzym zdobył Maltę jako pierwsze zamorskie terytorium w roku nie-pańskim bo to było -218. Trwały wojny z Kartaginą - wiemy to z dzieła Tytusa Liwiusza pt “Ab Urbe condita libri” . Taka gratka przypadła imperium bez większego wysiłku. Tiberius Sempronius Longus wkroczył na archipelag i przyjął kapitulację od punickiego gubernatora Hamilcar -  w porę się zorientował że nie ma co szarżować bo z pretorianami nie ma zmiłuj (zupełnie jak Napoleon lata później od rycerzy).

AQUEDUCT Przemianowano starożytną stolicę na Melita i zaczęto budować na potęgę - jak to rzymianie mieli w zwyczaju. A że robotni byli i fuszerki nie odstawiali do dziś po 20 wiekach nadal możemy część tych obiektów podziwiać. Rzymski Dom w Rabacie (otwarte) droga i pszczelarnia w Xemxija, katakumby w Salinas (dostępne)  Willa w Zejtun i Ramla Beach, prasa olejowa w Burmarrad, świątynie w Marsaxlokk, łaźnia koło Ghajn Tuffieha, wieże (te miejsca tylko czasami dostępne).

SANITATION Dzięki zdobywcą archipelag po raz pierwszy trafił na karty historii i od razu w kryminalnym kontekście. Marcus Tullius Cicero wielki orator oskarżył numijczyków o kradzież kłów słoniowych (wiadomo wina tuska)  ze świątyni Junony a później gubernatora Veressa o zajumanie słojów z miodem i fury kiecek ROADS (a to dzban, dał się złapać!) “four hundred jars of honey, or such quantities of Maltese cloth, or fifty cushions for sofas or so many candelabra (...), how you could want such a quantity of them, that I do ask. I say nothing about the honey; but what could you want with so many Maltese garments? as if you were going to dress all your friends' wives; — or with so many sofa cushions? as if you were going to furnish all their villa”  Kolejna spadek po najeźdźcach to nazwa kraju Malta, która ma od miodu pochodzić a od miodu.

IRRIGATION

Cycero ukuł maksymę bardzo do dziś aktualną o czym polscy politycy się przekonują poniewczasie ““Legum omnes servi sumus ut liberi esse possimus” ! O specjalnym statusie archipelagu najlepiej świadczy język maltański, który pozostał pod wpływem punickim i się niezlatynizował przez te lata. Także bite na miejscu monety (na piętrze muzeum archeo oraz w Mdina Muzeum Katedralne mają ogromne kolekcje).  

MEDICINE

Jedyne czego po rzymianach na Malcie jak dotąd nie znaleziono to teatr (piękny jest w Cagliari, byłem tam tydzień temu i podziwiałem vomitoria! ). Sześć wieków zamieszkania i brak rozrywek …Może jeszcze gdzieś jest zagrzebany.

EDUCATION 

W sukurs przychodzi nam magia kina - Koloseum zobaczyć może każdy i na ekranie i na żywca ! W niedzielę 21go cały dzień Fort Ricasoli oraz Malta Film Studios będą udostępnione publiczności by rozdziawiać gęby i wybałuszać oczęta na scenografię Gladiatora 2. Kręcenie skończyliśmy w środę w okolicach Manikaty. Mieliśmy tu przemarsz wojsk - sama tarcza ważyła chyba z 10 kg.  Ponad 800 statystów przez około 2 miesiące zasiadało na widowni podziwiać walki gladiatorów aż skry po tarczach szły a krew chlastała na lewo i prawo - Paul Mescal też oberwał.  W słońcu i deszczu na komendę Ridleya Scotta co po raz czwarty korzystał z plenerów Malty by tworzyć sztukę kamerą (a po rozłożystym planie jeździł naszym Melexem).

WINE

Reżyser jest tytanem pracy - produkcja angażuje kilka tysięcy ekipy i artystów. Po scenach w Maroku (gdzie był wypadek), powrocie na Maltę (gdzie przy G1 zmarł O.Reed -miejsce jego przejścia do Hadesu czyli ThePub w Valletta polecam), strajku Hollywoodu przez 3 miechy wreszcie zapadł ostatni klaps. Ponad rok fort był zajęty przez Rzym z dykty i paździerza  a przecież corocznie na Malcie kręci się kilkadziesiąt filmów (plotka głosi że  Kleopatra i Johnny English 4 zaraz ruszy!)

BATHS

Zainteresowani by wsiąść w pociąg do Hollywood ? Kastingi są cały czas - największa agencja to Brenda Camilleri. W Upper Barraka, z którego widać Fort Ricasoli jest też tablica ze spisem części filmów tu kręconych. 

ORDER

Wśród atrakcji w niedzielę : zwiedzanie z przewodnikiem  największego fortu rycerzy maltańskich, kroczenie ścieżkami które przemierzał R.Crowe, D.Washington, A.Schwarzenegger. Plus w Film Studios baseny trikowe do scen morskich (tam bitwę okrętów zrobiono), atrapy statków, dinozaury z Jurassic Park Dominion i coś tam coś tam. 

Będą specjalne busy z terminalu promu w Bormla i jest bus no 3 bezpośrednio z Valletta.  Pogoda jak na razie w styczniu jest dla nas łaskawa jak mówi przysłowie ‘Jannar xott, il-bidi ghani’ czyli Styczeń suchy rolnik suty. Wszystkie drogi prowadzą do …Kalkary ! I ja tam będę bo podczas 10 dni zdjęciowych jako bardzo poważny Roman Citizen; fryz na pudla, w  tunice i 5 metrowej todze (dwóch garderobianych musiało mnie zawijać w to ustrojstwo) nie wolno było wnosić komórek.  Jak komuś jeszcze mało to obok jest Fort Rinella i tam 100 tonowa armata Armstrong wita nieproszonych gości.

PEACE