Mieczem go zmieciem ! - Wielkie Obleżenie 1565

Birgu 

Mieczem go zmieciem ! W 2025 roku jest 460 rocznica Wielkiego Oblężenia; trzeba temat zgnębić. Jean de Vallette urodził się 4.2.1495 na francuskiej ziemi, w kantonie Quercy, wsi Parisot.  Wstąpił do Zakonu Szpitalników św. Jana. Dzielnie walczył z wrogami chrześcijańskiej Europy. Dosłużył się najwyższych godności, zmarł w chwale 21.8.1568 r. 

Vallett w Valletta 

Tak można by telegraficznie skrócić biografię 6-go Wielkiego Mistrza Joannitów na Malcie. Un moment, Sacrebleu ! -  przecież to był człek z krwi i kości, żywot obfitowało w niebotyczne wzloty jak i otchłańcze upadki … Spotykamy go późno, już mając 20 lat. Jako młodszy syn nie miał szans na odziedziczenie tytułu i wysłano go na Rodos. Tamże na własne oczy, uszy oraz resztę ciała doświadczył otomańskiej potęgi gdy  A.D 1522 Sulejman Wspaniały (jego równolatek) przypuścił dwustutysięczny oturbaniony atak na mury wyspy Kolosa Rodyjskiego. Oblężenie trwało pół roku, Wielki Mistrz L’Isle Adam podpisuje rozejm i sułtan nie darmo zwany Magnificent zezwolił zakonowi zabrać wszystko co tylko ich okręty uniosą pod przysięgą już go wnerwiać nie będą, bo jeszcze większe bumcki następną razą dostaną!  Papier wszystko zniesie a słowo ciałem się nie stało. Raz, po raz  Posesor Malachitowego Tronu wraz z Divan rwą włosy z bród a i zębem zazgrzytają na braciszków chultajstwo. Z niedobitkami joannitów chmara przerażonych Rodian dała drapaka i dlatego w Mdinie Brama Grecka, ortodoksyjny kościoły i ruiny w Birgu.

fresk w Pałacu Valletta - opuszczenie Rodos / obraz R.T.Renthon - Objęcie Malty

Mogłoby się wydawać, że to koniec kariery 27 letniego, już zasłużonego Janka i wróci rwać lawendę w rodzinne strony. Szczęśliwa gwiazda jednak nadal się tliła - sokół w jego herbie rodowym znów podrywa się do lotu. Cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Karol V Habsburg chcąc wzmocnić południową flankę oddaje archipelag maltański oraz Tripolis bezdomnym przez 8 lat szpitalnikom. W zamian chce sześć (tak jest w dokumencie co w Bibliotece Narodowej można oblukać) Falco Peregrinus rocznie oraz obrony włości do krwi kropli ostatniej. Łaskawca, nie miał wygórowanych żądań ;-) 

Karol V umowa dzierżawy dla Zakonu św. Jana 

AD 1530 26 października rycerze przybywają i odtąd znani jako Rycerze Maltańscy. Dni i noce - szczególnie! ;-)   w nowym miejscu dłużyły się zawadiackim rycerzom, jako szlacheckie syny zadzierając nosy i suknie panien co rusz faux pas… Przysięgi skromnego życia, celibatu i posłuszeństwa topniały jak lody Etny w Marcu.  De Vallette za bójkę z lokalesem trafia na cztery miesiące do więzienia na Ghawdex by paciorki deklamować  (można zwiedzać na Cytadeli). Zostaje kapitanem San Giovanni, podczas jednej z potyczek morskich okręt wpadł w ręce słynnego Turguta Reisa - Draguta - na rok przykuty do ławy wiosłuje galerę. Panowie jeszcze nie raz skrzyżują żelaza. Ból, głód, upokorzenie znosi hardo i przekuwa w tytaniczną nienawiść do innowierców. Jego pomsta nadejdzie! Wykupiony z niewoli (Pałac Selmun i włości w Mellieha są w tym celu)  dostaje awans na Gubernatora Trypolisu. Niestety wkrótce teren tracą na rzecz piratów Draguta. Następny szczebel to Dowódca Floty Morskiej - dość niebywałe bo zwykle Włoch obsadzał tę funkcję. Prowansalczyk wykazywał się odwagą a kulom się nie kłaniał. Wolne chwile spędzał w pieleszach dam, które dzieci mu powiły - kilka. A.D. 1557, zostaje obrany Wielkim Mistrzem Zakonu.

Gozo - Cytadela 

Ukoronowanie kariery; nie zasypuje neśplików w popiele. Wie, że Dragut i Sulejman knują i do mordu szykują.  Mury pną się w góry, zbrojownia pracuje 24/h,  najemnikom przyobiecał duże łupy przybywają zewsząd (z PL Szymon Latkowski herbu Poraj) .  Nadchodzi pamiętny 18 Maja 1565 !  Do portu w Marsaxlokk wpływa uzbrojona po zęby (lub same dziąsła) armada pod Zielonym Sztandarem Islamu. Tym razem rozejmu nie będzie, skała to “gniazdo żmij” a Vallette “cierń w pięcie sułtana” musi zostać wypalone żywym ogniem i posiekane kindżałem. Szarawarów tysiące rozbiegło się po całej wyspie szukajac szabru, wody, kobiet. Okrzyk Allah Akbar trwożył serca kilku tysięcy mieszkańców co za murami Birgu się schronili. Mroczny Kosiarz brał nadgodziny i żął i ciął kosą aż miło. Sam Wielki Mistrz z oburęcznym mieczem stoi na murach i rany odnosi (jest tablica w Birgu), ginie jego krewny Henri (na fasadzie kościoła w Senglea są nazwiska rycerzy)

Birgu bastion

Senglea - kościół parafialny / freski Pałac

Pałac Wielkiego Mistrza - sala tronowa fresk Matteo Perez D'Aleccio w Sali Tronowej 

Wydaje się, że Malta padnie ALE. Siły Ottomanów napotkały na zaciekły opór, upalna pogoda i otwarty teren gołej skały był po stronie obrońców. Odłamek zabija zabijakę Draguta na śmierć - odwiecznego wroga de Valletta. Morale w namiotach siadło jak na brzuchu sadło… Dzienne odprawiane msze przed ikoną Maltki Boskiej z Fileriomos przywiezionej z Rodos oraz słane listy do Króla Filipa II odnoszą skutek (obecnie ikona jest w Montenegro). Byłem na Rodos przez kilka miesięcy jako rezydent w 2010 chyba.

kopia ikony w Kokatedrze

Zdziesiątkowani Ottomanowie czmychają gubiąc ciżemki i zrabowane dobra. VICTORY DAY do dziś jest obchodzony 8 września. Cała chrześcijańska Europa oddycha z ulgą - ich dech popycha okręty sułtana na wschód. Papież Pius V przesyła własnego architekta i skrzynie złota by kraj odbudować.

zbroja jest w Pałacu 

Król oddaje własny miecz i kordzik heroicznemu joannicie. Napoleon je zabrał jako suwenir podczas tournee 1798.r  Wyzłacane oraz inkrustowane bronie są w Luwrze - raz,  w 2017 kordzik był czasowo na Malcie. Jean Zwycięski kładzie kamień węgielny pod nową stolicę i będzie się nazywać Valletta.  Miecz stępiony na karkach wrogów i kapelusz jest w Muzeum Parafialnym. Mel Gibson co ma kręcić film w temacie Wielkiego Oblężenia był tam w tym roku.

Birgu - Kod Davinci tu kręcono

Muzeum Birgu - w gablocie miecz i kapelusz Valletta

dawna kaplica Naszej Pani z Damaszku - obecnie muzeum

Kto po wielu schodach, odziany w jutowy worek, mówiąc Pater Noster na wejście uprosi kustosza może rębajłem się stać  i hajda na wroga! Napierśnik w zbrojowni Pałacu Wielkiego Mistrza. Miecz w kąt, czas na emeryturę …niestety grzechy młodości dopadają wojennego weterana nagle i zdradziecko. Isabelle córka, którą wydał za neapolitańskiego birbanta zostaje w szale zazdrości zamordowana. Pościg nieudany i Wielki Mistrz umiera ze zgryzoty nie widząc stolicy  gotowej.  Pochowany w krypcie kokatedry św. Jana obok jego sekretrz co epitafium napisał (widok tylko przez szybę).   

Kokatedra - krypta pod ołtarzem

Valletta - ul. Merchant, obecnie Rosyjskie Centrum Kultury (szpiony)

Lecz i  po śmierci dzielny, waleczny i chrobry Jean Parisot wzbudzał migotanie przedsionków i miękkość w kolanach wrogów zza mórz. Nie darmo król rzekł “Plusquam Valor Valette Valet”.  Przybywajcie i podziwiajcie największy pomnik bohaterskiego joannity które Unesco w całości wpisało na listę światowego dziedzictwa - mocarną warownię VALLETTA. - SZABLE W DŁOŃ ;-) 

tablica Pałac / dom Birgu